Fizik doktorasi yapmasaydim kesinlikle sosyal bilimler calisirdim. Bos vakitlerimde (nedense bu aralar cok oluyor Tahir Hoca sagolsun:) ) dusundugum ve cevabini aradigim bir kac sorudan birisi de devletin tanimi roludur. Gelecekte gecen utopik devlet modelleri hep ilgimi cekmistir. Nedense hep kotu yanlari verilir bu filmlerde cunku varolan kapitalist sistemin alternatifleri hep kotu olmak zorundadir degil mi. Mesela Equilibrium filminde ( basrolunde Christian Baile oynuyordu) komunist sistemde insanlar ilacla sakinlestirilip devlete karsi cikmamalari saglaniyordu. Hukuk duzenleri de gunumuzden bagimsiz dusunulmemeli. Ornegin Star Trek disinin bir bolumunde uzay gemisi atilgan'in gittigi gezegenin insanlari her sucun cezasinin olum oldugu hukuk duzeninde yasiyorlardi. Bu duzenin insanlari mukemmellestirdigini soyluyordu o gezegenin insanlari. Bu tip utopik sistemler cok siradisi olsalar da, gunumuzde esas garip olan alternatif hukuk-devlet sistemlerinin az tartisilir olmasidir. Sanki tek dogru suan yasadigimiz kapitalist sitem ve batinin kabul ettigi hukuk anlayisi. Yani hukuk sistemi icin dogru uygun bir sifat olmamali. Tutarli olmasi daha onemli. Ornegin iki ayri sistemdeki maddeyi birbirleriyle karsilastiramazsiniz. Ancak tutarli mi degil mi onu inceleyebilirsiniz. Yani hukuk sistemi ne kadar adil bunu sorgulayabiliriz. Bunlar bir yana acaba daha iyisi olabilir mi?
Secim sistemini ela alalim. Sandiga gidiyoruz iktidara gelmesini istedigimiz partiye oy veriyoruz. Antik yunandandan beri secim bu sekilde yapiliyor. Acaba bunun alternatifi olamaz mi? Sandiga gidip uc tane secenek isaretlesek ya da en sevmedigimiz partiyi de isaretlesek nasil olurdu?
Esas soru ise ekonomik modelde geliyor. Butun dunyanin kabul ettigi kapitalist sistem ne kadar faydali? Daha iyisi yapilabilir mi? Insanlik icin en dogrusu bu mudur? Bu sorularin daha yuksek sesle sorulmasi gerekiyor artik.
Sirketlerin bu kadar guclenmesi ulke yonetimini etkileri altina almalari sonucunu doguruyor. Bunun sonucunda kanunlar sirketlerin istekleri dogrultusunda cikiyor. Turkiye'deki GDO (genetigi degistirilmis organizma) yasasinin bir benzerinin ABD'de cikmasi cok zordur.Esasen ABD'den demokrasiden sozetmek de cok zor.
Acik olan su ki Adam Smith'in ortaya attigi "Tanri'nin eli" kavraminin calismiyor. Toplumdaki bireylerin her birisi kendi cikarini maksimize etmeye calistiginda sonuc olarak ortaya cikan durum toplum icin yani birey icin de olabileceklerin en iyisi olmuyor. Bunun alternatiflerini aramak gerekmiyor mu?
1 yorum:
utopik devlet uzerine yazilmis bir cok kitapta insanlarin sadece devlet icin yasadigindan bahseder.hayatta en onemli sey devlettir ve bu devleti en iyi yonetebilecek kisiyi secerler.kendi cikarlari yoktur bu secimi yaparken...ama malesef insanlik o kadar masum degil...
Yorum Gönder